ભારતીય રેલ્વે નેટવર્ક ભારતમાં લગભગ દરેક જગ્યાએ હાજર છે. દૂરના વિસ્તારોમાં પણ, જ્યાં કોઈ કાર અથવા પરિવહનના અન્ય સાધનો નથી, તમે સરળતાથી રેલ નેટવર્ક શોધી શકશો. ટૂંકું અંતર હોય કે લાંબુ, ભારતીય રેલ્વે દરેક મુસાફરોની સુવિધાનું ધ્યાન રાખે છે. જેના કારણે તમને દરેક ટ્રેનમાં બાથરૂમની સુવિધા મળશે. જેથી ચાલતી ટ્રેનમાં ઈમરજન્સીના સમયે મુસાફરોને આરામ મળે.
અગાઉ તમે જોયું હશે કે ટ્રેનોમાં બાથરૂમમાં નીચે ખુલ્લી ચેમ્બર હતી. જેના કારણે સુસુ કે પોટી સીધા પાટા પર પડી જતા. આનાથી રેલવેને તો ઘણું નુકસાન થયું હતું પરંતુ તે પર્યાવરણ માટે પણ ઘણું જોખમી હતું. ખુલ્લામાં શૌચ કરવા પર પણ પ્રતિબંધ મુકવામાં આવ્યો છે. પરંતુ ટ્રેનોના કારણે પોટી અને સુસુ પાટા પર નાખવામાં આવી રહ્યા હતા. આ સમસ્યામાંથી છુટકારો મેળવવા માટે ભારતીય રેલવેએ જુગાડનો ઉપયોગ કર્યો અને ચતુરાઈભરી યોજના અપનાવી.
ઓપન ડિસ્ચાર્જ સિસ્ટમ પર પ્રતિબંધ
અગાઉ ટ્રેનોમાં ઓપન ડિસ્ચાર્જ સિસ્ટમનો ઉપયોગ થતો હતો. ટોઇલેટમાં જતાં જ તે પાટા પર પડી જતો. ખાસ કરીને જ્યારે ટ્રેન સ્ટેશન પર ઉભી હોય ત્યારે ગંદકી સૌથી વધુ ફેલાઈ હતી. લોકોને સ્ટેશન પરના શૌચાલયનો ઉપયોગ ન કરવાની સલાહ આપવામાં આવી હતી. પરંતુ લોકો તેના પર વિશ્વાસ કરતા ન હતા. ઉકેલ હતો કંટ્રોલ ડિસ્ચાર્જ સિસ્ટમ. આમાં જેમ જેમ ટ્રેન 30ની સ્પીડમાં પહોંચે કે તરત જ પોટી સુસુ ડૂબી જાય. જેના કારણે સ્ટેશન સ્વચ્છ તો બન્યું પરંતુ પાટા પર ગંદકી યથાવત રહી.
હવે આ સિસ્ટમનો ઉપયોગ થાય છે
DRDO ગંદકીથી બચવા માટે ઉકેલો લઈને આવ્યું. ભારતીય રેલ્વેએ DRDO સાથે મળીને ભારતીય ટ્રેનોમાં બાયો ટોયલેટ સ્થાપિત કર્યા છે. આમાં માનવ કચરો એક ચેમ્બરમાં સંગ્રહિત થાય છે. આ ચેમ્બર્સમાં બેક્ટેરિયા હોય છે જે માનવ કચરાને તોડીને તેને પાણીમાં રૂપાંતરિત કરે છે. કચરાનો નક્કર ભાગ કોઈ પણ પ્રકારની ગંધ વગર અલગ ચેમ્બરમાં જાય છે અને ત્યાંથી તેને બહાર કાઢીને ફેંકવામાં આવે છે. ગંદકીમાંથી ઉત્પન્ન થતા પાણીનો પુનઃઉપયોગ થાય છે. આ રીતે ભારતીય રેલ્વેએ ગંદકીથી બચવાનો ઉપાય શોધી કાઢ્યો.
